November 18, 1477

Johannes Hinderbach to Sixtus IV

Copy: Archivio di Stato di Trento, Archivio Principesco-vescovile, Sezione latina, capsa 69, n. 104, cc 1r-2v. Double paper sheet in good conditions copied by an unknown scribe with numerous annotations and corrections by Johannes Hinderbach.

Beatissime Pater ac Clementissime Pontifex, et cetera.

Licet alias Sanctitati Vestre scripserim de accessu ac etiam recessu reverendissimi patris domini Baptiste episcopi Vintimilensis nuncii et commissarii Vestre Sanctitatis in facto iudeorum per Sanctitatem Vestram huc ad civitatem istam et me, pro habenda vera et iusta informatione in eodem facto, et cetera, destinati, ac etiam de honore ac humanitate eidem pro reverentia et honore Vestre Sanctitatis et Sedis Apostolice per me ac capitulum cathedralis et comune civitatis nostre exhibitis, necnon de informationibus et processu quatuor sigillis munito, ac sine nomine Vestre Sanctitatis petierat et se speciali in commissione habere dixit, clauso, dato ad finem, ut eundem Vestre Sanctitati quantocius transmitteret aut me eundem deferret, et pro tunc omnem equitatem, honestatem et iustitiam in ea re per ipsum observanda speravimus ac firmiter tenemus in hec, quicquam sinistri aut mali de eo menderemus ipsum et suos in ea re que fidem catholicam et eius honorem et conservacionem concernunt necnon ultionem et iustitiam concernunt sanguinis pueri christiani, qui a perfidis iudeis in contumeliam et iniuriam Passionis Domini ac Salvatoris nostri Ihesu Christi ac fidei nostre inhumanitate et effusi in favorem dictorum iudeorum admissorum.

Nihilominus, teste postea experientia, quam est optima rerum doctrix et magistra, cum primum hinc a civitate ista advenisset et in opidum Rofredi  se contulisset, ubi maxima moltitudo iudeorum et illorum archisinagogi et pseudo doctorum patavini eorum adunati et procuratores pro magna pecunia conducti, ipsum expectabant. Adeo se ad eorundem favorem totum convertit ut plane omnia que in eorum excusationem et enervationem processus et iustitie de illis facte viribus ac studiis per se et suos prosequeret ac quascumque levissimas et nullius fidei dignas personas. Etiam pretio et peccuniis a iudeis conductas clanculo et nocturno tempore per se et suos admitteret seu deferret, nullo penitus ex adverso pro parte defensionis catholicorum aut vocato aut admisso. Ymo, quod magis perniciosum et iniquissimum audire est, etiam nonnullos huiuscemodis testes, et precipue unum, nomine Anselinum, pecunia eo sciente ac connivente per iudeos inductus, cum pro illis ad modum suum deponere nollet, violenter et contra eius voluntatem in privato carcere detinet, et nullum christianorum, sed iudeos ipsos cum eo loqui permittens et per se et potestatem eiusdem loci, qui et ipse iudeorum faventissimus est et quottidiem cum illis die noctuque consilio et conversacioni existit, prout in toto illo opido notorium et manifestum est et probari poterit illum variis modis inducere et quodammodo ageri nituntur ut in favorem iudeorum contra processum et veritatem clarissimam deponat, que tamen ille, ut dicitur, hactenus facere recusaverit.

Dictusque commissarius, omnem ingenium et studium suum dumtaxat pro liberatione iudeorum et iudearum superstitum, qui adhuc pro illo flagrantissimo hac nephario crimine et abhominabili ipsi sanguinis innocentis christiani detenti existunt, ac ne contra eosdem ad ulteriora mediante iustitia procederetur totis viribus, artibus suis impedire conatus est, et certa enim mandata penalia contra me ac capitaneum et potestatem, necnon certos officiales civitatis ad manutencionem et executionem iustitie deputatos huc misit et insinuari fecit.

Cum tamen nuper in quadam dieta generali omnium provincialium apud Meranum habita consultum ac deliberatum fuerit mediante iustitia contra eosdem ulterius procedendum fore, et ita etiam capitaneus civitatis nostre, illustrissimi domini principis domini ducis per suas patentes litteras demandatum fuit ut omnino illam facere deberet ratione, cui cum iam ad inquisitionem contra eosdem fuerat processum, volens per hoc dictum processum iustitie impedire, quod tamen valde scandalosum et notabile apud omnem populum christianum | existent ac quodammodo in derogationem Vestre Sanctitatis et Apostolice Sedis totiusque ecclesiastici status ac cleri apud comunem populum et vulgum cederet, qui de hoc iam multum ceperunt murmurare et non parum detrahere et denigrari quoque huiusmodi indebitus favor, non tanto a prefato commissario et suis, quam et Sede ipsa vel saltem aliquibus maioribus et dignoribus in Ecclesia Dei, Sanctitati Vestre et Eius lateri adherentibus processint et procedatur et plus apud illos valent ac existimetur aurum et pecunia iudeorum quam nomen Christi et zelus fidei christiane et ultio sanguinis huius innocentis pueri et aliorum qui quottannis a iudeis occisi reperiunt et iam undique per totam Germaniam et Italiam firmatur et predicantur, et pro debita diligentiam fiat, et iudeorum indebitus favor non impediret in pluribus et pluribus locis compertum haberetur.

Cui perfidie maxime convenit et spectat Vestre Sanctitati et apostolico culmini providere ne in futurum id contigat, sed oportune per totam christianitatem provideatur que quidem sinistra opinio et mala fama seu murmura in populo et omnimode vitanda est, et per evidentem demonstrationem huius contrarii abroganda et a cordibus hominum abstergenda, ne forte deteriora ex hac, prout tenendum est, contigeret scandala provenire.

Propter quod et Sanctitatem Vestram et Sedem Apostolicam pro debito fidelitatis et pastoralem officio, magnopere avisandam ac plusquam meritum duxi nec minus propter hoc et alia innumera particularia et evidentissima signa et [...........] que in hac re a plerisque et fere omnibus habuit et in dicto, corrupto favore iudeorum, pendentibus constat et probari poterit.

Ego et prefati capitaneus, potestas, ceterique officiales et cives, pro nobis et toto clero et populo, non solum civitatis et diocesis nostre, sed etiam illustrissimo principe, domino duce Austrie, cuiusque consilio et tota patria ab huiusmodi iniquis exceptionibus, monitionibus, mandatis et preceptis prefati episcopi Vintimilensis tanquam gravati et me per huiusmodi in debitum eius favorem et processum amplius ledi et gravamine contigat ad Sanctitatem Vestram et Sedem Apostolica, Sacrumque Collegio reverendissimorum dominorum cardinalium appellandum duximus ac realiter et infrascriptis appellavimus.

Ipsumque episcopum et omnibus suos, assessorem et notarios et aspicientes, nedum tanquam suspectos, sed suspectissimos, in hac causa pro iudice et commissatio omnimode recusavimus et recusamus.

Supplicantes et humillime flexis genibus Sanctitatem Vestram, totumque collegium et senatum Apostolice Sedis in visceribus Iehsu Christi Domini et Salvatoris nostri, cuius causa agitur et innocentissimi sanguinis christiani effusi, deprecantes quatenus omnem potestatem et auctoritatem eidem episcopo concessam ab eo tollere et ad se advocare et alium vel alios unum ac plures prelatos fide ac religione prestantes, et qui communi omnium opinione sancti, sinceros, immunes et incorruptibiles auro et peccuniis iudeorum [........], existiment a latere Vestre Sanctitatis et Sacro collegio et hic [.......] in provincia ista Aquilegiensi, cui hec nostra Ecclesia et diocesis iure | metropolitano subiecta est disputare velit et ad hanc civitatem dirigere, qui se de gestis et suspitionibus prefati commissari, necnon veritate rei ac processus sive processuum habitorum sive habendorum iuste et sincere, omni passione ac suspicione sinistra ammota, necnon de miraculis que hic episcopus quamquam religiosus salva pace et honore eius dixerim, ita contemptiose et ignominiter [........] et tanquam passionatus et, ut creditur, pecunia corrumptus, nullo vero examine super hoc habito, replicavit et quasi deliramenta pro confectis et fabulosis habuit et personas eorum in quibus contingerunt cum blasphemiis et maledictionibus abiecit in fermentis et hic et aliis diversis in locis utpote Venetiis, Trevisii, Padue, Vincentie, Verone, Brixie, Feltri, Ferrarie, aliisque locis ac civitatibus Italie ac Germanie persecutent ut semota omni corruptela et sinistro favore aut passioni non ea re procedat et absque dubio Vestra Sanctitas reperiet hanc rem crudelissima et nepharia hic nedum civitate ista, sed etiam alibi ab ipsis perfidissimi iudeis cum suis pessimis execrationibus perpetratum fore et sanguinem christianum in vituperium Passionis Domini Nostri Ihesu Christi et totius fidei christiane turpiter et nephandissime contrectatum ac prefatum illustrissimum principem, me et officiales meos et omnes cives et habitatores huius civitatis, diocesis et patrie, iusto ac dignissimo zelo christiane religionis et fidei et non sinistris aut iniustis, nec voluntatis imperialis lucri causa ut plerumque alii, utpote qui, Deo teste, usque in hunc diem neque minimum obulum ex peccuniis aut pignoribus hebreorum ad utilitatem meam aut comodum privatum habui, sed totum in expensa et pro stipendiis custodiam ac superstitum qui pignoribus ipsis dumtaxat pro forte reluendis presunt ac iudeorum iudearumque superstitum et eorum familia ac pro advocatis ac procuratoribus et notariis ac defensione huius cause per hunc commissarium institute expenduntur et ex calculo bonorum et pignorum huiusmodi ubi et quando opus fuerit lucidissime demonstrabitur.

Unde, Sanctitatem Vestram, totumque senatum apostolici culminis ac ceterum reverendissimorum dominorum cardinalium instantissime exoramus quatenus hanc nostri gravaminis et iustissime appellationis interposite causam in sinum Pietatis Vestre admittere et illam alii vel aliis committere ac per litteras inhibitionis ac prefato episcopo Vintimilensi mandare ut de hac re et causa supersedeat et se penitus de illa exoneret, nihil ulterius in eadem contra me et meos aut alios quoscumque eidem adherentes ac in ea quomodolibet [......] attemptando, et cetera, in eo in primi Deo Omnipotenti et Domino nostro Ihesu Christo Eius Unigenito filio et fidei katholice totique populi Ecclesie et populo christiano, rem Vestre Sanctitati et Sedi Apostolice dignam faciendo, mihique et omnibus ex cognicione huius rei devote et fideliter confidentibus et sperantibus [............] et veritatis oportune providendo subiciens | me pedibus et scabello Vestre Sanctitatis et Apostolice Sedis pro mea et Ecclesie omniumque fidelium et mihi commissarum omnium pastorali potestatem ac manutencionem pro iusticia et veritate christiani honoris et fidei defensanda, prout de solita et consueta bonitate et clementia Vestre Sanctitatis optime et sanctissime speramus et minime dubitamus.

Cedula

Qui autem vestre Sanctitati dudum non scripserim et hanc rem detexerim inde contigit, quia iste reverendus pater dominus episcopus me continuo suis blanditiis et bonis verbis de die in diem in ea spe tenuit et protraxit quasi prope diem Romam iturus esset et processum clausum sibi datum Vestre Sanctitati afferre et illum de singulis informare vellet et extimo etiam meos una secum mitterem qui huic relationis interessent et [.....] eius verbis et blandiciis continuo expectavi quem se ad illum accingent quousque tandem eius fraudem et dolum comprehendi, ego et certi huius cause defensionis et apertim et fraudolentam qua in receptionem huiusmodi suspectorum testium usus et quod cum ulteriori dissimulationi tempore nequies ad hoc [.......] ac recusationis et [........] remedium convolare necesse habui et eam hanc ad [............] et Sedi Apostolice ducere.