February 1, 1478

Johannes Hinderbach to Cristoforo della Rovere

Original: Archivio di Stato di Trento, Archivio Principesco-vescovile, Sezione latina, capsa 69, n. 110, cc 1r-2v. Double paper sheet copied by the episcopal secretary Paolo da Novara with numerous annotations by Johannes Hinderbach.

Reverendissime in Christo Pater et Domine, post humilem et devotam commendationem ac paratis in cunctis beneplacitis voluntatem.

Non facile litteris aut verbis expresserim quanto gaudio, quantave consolatione novum illud omni novo acceptius et gratius quod nudius tercius acceperam per litteras nobilis et egregi viri Aprovini, cuius nuncii et sollicitatoris causae beati Symonis innocentis pueri ac martyris nostri in romana Curia de promotione Reverendissime Paternitatis Vestrae ad Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalatus presbiterii dignitatem ac quanta devotione et caritatis zelo Eadem Vestra Paternitas Reverendissima eandem causam semper prosequuta fuerit apud sanctissimum dominum nostrum papam et in futurum prosequi intendat.

Domino illi sanitatem pristinam sicuti haud dubie sperandum est, Sua Pietate Divina conferente ac meritis et intercessionibus prefati beati innocentis nostri intervenientibus, cui se voto, ut idem Aprovinus scribit astrinxit et ut statuam ceream in personam Eiusdem Vestre Reverendissime Paternitatis cum pileo et insignibus suis in aede Beati Petri, ubi corpusculum eiusdem innocentis pueri servatur locare deberemus. Admonuit, quod equidem libentissime fecimus et illico iussimus, ut apparari debeat et in loco eminentiori inter alias principum et magistrorum poni mandavimus; quodque sacerdos et custos corporis eiusdem ac caeteri omnes qui divina in eadem ecclesia celebrant missas pro vestra Reverendissima Paternitate cum collectis et orationibus convenientibus quottidie dicere debeant, quousque de reddita illi divina pietate sanitate per prefatum nuntium ac sollicitatorem predicte causae certiores effecti sumus prout non dubitavimus prope diem esse futurum.

Nam, tot et tante quottidie huc a cristifidelibus in diversis mundis partibus huiuscemodi gratiae factae referuntur, ut plusquam duo aut tria milia statuarum atque candelarum in signum earundem hic posita videatur preter eas que iam ruptae sunt et in diees offeruntur pro fabrica eiusdem ecclesiae alias cepta et iam magna ex parte perfecta ad laudem Dei et beati Petri, eiusdem ecclesie patroni, necnon beati Symonis, omnium innocentum martyrum ac fidei Katholicae augmento et confirmatione. Quin immo minime dubitamus ac certissimi sumus beatum puerum illum Vestrae Paternitatis Reverendissimae hoc a summo ac immortali Deo, Domino ac Salvatore Nostro impetraturum, cuius imaginem ac exemplar Passionis Suae hic innocens puer ac martyr in suo corpusculo pertulisse dinoscitur, quom et ipse quatuor aut quinque vulneribus principalibus ictus atque laceratus fuerit, et in tenello eius corpore acubus et cultris confossus et virgis verberibusque cesus, ita ut in toto eius corpore a vertice usque ad plantam pedis eius nulla in eo sanitas, sed livor et tumefactio atque plagiarum indicia reperirentur.

Nimirum igitur si Dominus et Salvator Noster eius meritis ac intercessione ad huiusmodi gratiarum prestationem et votivam precum instantiam moveatur, persertim quom haec maxima crudelitas in obprobrium et contumeliam immo et blasphemiam summae divinitatis et humanitatis eius ab istis perfidis ac scelestissimis canibus iudeis peracta sit et commissa.

Quis enim cristifidelium hesitet, quin Omnipotens et Misericors Deus, qui ab initio nascentis Æcclesiae glorificavit sanctos apostolos et martyres suos, qui pro fide et iustitia mortui sunt pro confirmatione fidei ac veritatis? Hoc idem etiam nunc in fine seculorum, in quo caritas multorum refrigescit, operetur talia, quibus fides katholica roboretur, caritas et devotio cristifidelium augeatur, prout certe maxime ex hac impietate commissa aucta est et in dies magis ac magis crescit et augetur et perfidia et crudelitas istorum pessimorum canum detegitur, confunditur atque pessundatur, ut in se ipsis confusi et sanguine fidelium ac innocentum cristianorum saciati et compuncti ad Cristum, verum lumen, revertantur ac recognoscant Illum verum et Unicum Dei Filium et mundi Salvatorem, prout ex istis quamplures conversos et conversas videmus, et novissime, in civitate Padue opera ac interventione fratris Michaelis de Mediolano predicatores egregii atque in tota Italia famosissimi, unus iudeus cum uxore, filiis ac filiabus suis ad fidem Cristi conversus est, et Doctor Gentium et lumen Æcclesiae Paulus, in epistula ad Romanos, XI capitulo, innuere ac quodammodo de illis prophetizare visus est dicens: «Cecitas ex parte contingit in Israel, quom autem plenitudo gentium intraverit», tunc omnis Israel, id est populus iudaicus, salvus fiet; tunc enim erit, ut inquit Salvator in Evangelio: «Unum ovile et unus pastor», quod Christus Iesus, Mariae filius hisce calamitosis | temporibus nostris concedere ac prestare dignetur.

Quemadmodum nunc quidem tenui ex exiguo meo iudicio facile futurm esset si sanctissimus dominus noster cum sacro collegio reverendissimorum dominorum cardinalium ac aliorum prelatorum Æcclesiae et romanae Curiae hunc innocentem puerum ac martyrem pro Cristo ac vice Eiusdem a perfidis istis ac rabidis canibus necatum et occisum declararet in obproprium, contemptum et contumeliam Passionis et mortis Eiusdem, prout factum est ac blasphemiam gloriosae Genitricis Eius Verginis Mariae ac totius fidei Cristianae, neque alia canonizatione ac solennitate adhuc opus esse videtur, et expresse determinat et sensit Innocentius papa Quartus in Apparatu suo decretalium, in capitulo unico de veneratione et reliquiis sanctorum, ubi hoc notanter innuit et pro indubitato affirmat. Cuius dicto et autoritati merito standum esse, non obstantibus cavillationibus, nugis, fictionibus et oblatrationibus istorum perfidorum canum iudeorum et corruptorum fautorum, quicunque illi sint, sive prelati, doctores, procuratores aut advocati, qui non ferentur pro vili precio auri vel argenti contariari Cristo et Veritati, et defendere conantur ipsos perfidissimos canes Cristi inimicos in sua perfidia et crudelitate.

Quibus merito, sanctissimus dominus noster pro sua immensa sapientia ac theologicae veritate sublimi cognitione ad fidei katholicae confirmationem perpetuum huius rei et cause silentium imponere debet et in chamo et freno maxillas eorundem, ut indomitorum equorum et mulorum effrenatorum qui in campo vanitatis et avaritie decurrunt, constrindere, ut non auderent ponere in coelum os suum et loqui adversus Deum, iniquitatem latrare contra sanctum eius, quem non dedit videre corruptionem, prout faciunt, et hanc piam iustam et sanctam causam suis nugis et cavillationibus, iam tertio fere anno suspensam tenere ad postam, ut ita dicam, importunitatem, instantiam corruptionem et complacentia iudeorum, quibus Deus parcat et concedat gratiam, ut et ipsi unacum clientulis suis convertantur ad Cristum et de peccato et errore suo peniteant et contenantur in remissionem suorum peccatorum.

Hoc enim faciendo, sanctissimus dominus noster a Sedes Apostolica talem et tantam famam, gloriam et laudem in tota cristianitate consequentur et meritum et ipse perpetuam et immortalem memoriam sanctitatis ac integritatis adipiscetur, qualem nullus unquam pontifex romanus post beatum Petrum qui huic kathedrae praesederit, et non solum hic in hoc seculo, immo etiam aeternae vitae premium sibi acquiret in futurum.

Ascribitur quondam recolendae memoriae Nicolao quinto pontifici romano, ad singularem perpetuam et immortalem laudem et memoriam et in [.....] descriptum est, quod beatae quondam memoriae, fratrem Bernardinum de Senis, Ordinis sancti Francisci de observantia, nostris temporibus inter divos rettulerit tota Italia iocundante, omnibus pene civitatibus et populis Italiae letantibus, quibus iugiter verbum Dei predicavit et apud quos eius vitae et doctrinae sanctimoniae verbo et exemplis claruit, id ipsum flagitantibus et petentibus.

Fecit hoc idem et Calistus, eius successor, de beato Vincentio Hyspano Ordinis sancti Dominici professore ac predicatore egregio eius compatriota quem et ipse in katalogo sanctorum confessorum asscripsit atque perpetuam ac indelebilem memoriam inde consequutus est.

Sic Pius Katherinam de Senis eius conterraneam in numero sacrarum virginum; sic Eugenius IIII sanctum Nycolaum de Tolentino Ordinis Religiosorum Fratrum Heremitarum sancti Augustini in numero sanctorum confessorum locavit.

Paulus vero, quamvis multorum canonizationes sanctorum ab eo petentur et processus super hoc habiti forent; hanc gratiam tamen non habuit, quia iudicavit, seu potius superstitiose timuit se non longe postea si illas admisisset supevicturum. Cum tamen illi easdem recusanti mors inopinata contigerit, quam multi huius occasione illi evenisse opinantur. Dominus autem noster sanctissimum, cuius vitam Deus longo aevo proroget, non sic existimet aut arbitretur, sed querat ac faciat ea que honorem Dei et incrementum fidei et Æcclesiae suae concernunt et omnis prosperitas, sanitas et vitae huius temporalis longitudo sibi et suis arridebit.

Quanto magis nunc et Italia ac Germania caeteraeque omnes circumstantes provinciae, immo tota cristiana religio, que veneratur Deum et huius innocentis puelli corpusculum in dies visitatur cernit admiratur et infinita dei mirabilia et a multis variae gratiarum operationes reservatur in huius approbationes martyrii, quod et ipsum teste beato Augustino, in sermone de infantibus innocentibus et huius similibus ab Herode | occisis per gratiam constare dinoscitur et non per meritum sui liberi arbitrii, cuius contrarium Vigintimilensis, ille pseudo antistes et doctor dyabolicus, iudeorum pecuniis depravatus, dum hic foret dicere ausus est ac temere afferre hunc puellum nequaquam martyrii gloria canonizandum, quom nondum liberi arbitrii voluntate frueretur.

Quid, utique, contra sententiam prefati Augustini et determinationem Sacrosanctae et Universalis Æcclesiae fore dinoscitur, quae in hoc errare non credatur prefatos innocentes martyres ab Herode pro Cristo nondum passo occisos usque baptismatis unda per suos merito Passionis martyrii in coelo coronato venerantur colit et observat qua uno intelligi datur.

Hoc idem de omnibus pueris et horum similibus qui pro Cristo et in vicem ac contumeliam ipsius et fidei a perfidis iudeis, gentilibus aut sarracenis sunt aut in dies adhuc occidi contindit, quid etiam quamplures Ecclesiae et fidei nostrae doctores et sacri theologiae in suis scriptis et libris affirmarunt. Inter quos, unus precipuus ac famosus parisiensis magister Henricus de Hassia expresse in operibus suis asserere visus est ac approbare, cuius auctoritas inter modernos et precipue apud ultramontanos in magna auctoriate et veneratione habetur; et consonat etiam dictum Innocentii pape quarti in suo Apparatu glose superius allegatum.

Exurgat igitur in veritate Dei et huius beatissimi martyris innocentis nostris Reverendissima Paternitas Vestra de lectulo egritudinis suae et accingat in fortitudine lumbos suos et induat galeam salutis et gladio spiritus, quod est verbum Dei pro tuenda atque defendenda huius innocentis pueri causa et non revereatur illos qui ex adverso se opponunt et stant pro defensione iudeorum, ut est ille perversus Vigintimilensis alias commissarius huc pro indaganda veritate a sanctissimo domino nostro destinatus. Qui non secundum commissionem suae sanctitatis, sed penitus contrarium eiusdem totis viribus, ingenio suo pravo et perverso, necnon alii sibi adherentes – utpote assessores, notarii, capellani ac tota familia sua – pro excusatione pessimorum iudeorum et huius occultatione et obumbratione veritatis agere et facere conati sunt, ut apparet ex eius processu, in quo fere omnia conficta falsa et nugosa posita sunt ac ex falsis et corruptis testibus pecunia iudeorum sarcinatis, qui in nocte ac in angulis contra Deum et veritate testificati sunt et per suos corruptos notarios conscripta; qui nunquam pati voluit quod ego aut aliquis nomine meo in his rebus interessem et sibi adsisterem prout mandaverat sanctissimum dominus noster et sibi ac mihi pro breve suae sanctitatis commiserat, nisi forte semel et unica vice in examinatione unius miraculi, in quo se partialem et suspectissimum exhibuit.

Neque etiam aliquem notarium ex nostris admittere volebat, ut scriberet in consonantia cum suo, quin immo in corispectione illius beati corpuscoli, ubi hoc expresse dictum et actum fuera, illi sui per se et ad partem longe aliter quam veritas se habuerat scripserunt et annotarunt et postea eadem scripta Venetiis ac ad romanam Curiam et alia diversa loca miserunt et sparserunt ad diminuendam famam et reputationem huius gloriosi Martytis et ad obfuscationem veritatis pro excusatione et innocentia iudeorum.

Quae omnia properam et inique, contra Deum honestatem et iustitiam acta sunt et perpetrata propter quae merito a sanctissimo domino nostro et sacro collegio reverendissimorum dominorum cardinalium veniret puniendus et dignitate episcopali privandus; sed haec missa facio, ne magis in illum livore quodam et apperiri vindicte, quam zelo iustitiae morosus esse videar.

Prosit igitur haec maxima patritialis dignitas Vestre Reverendissime Paternitatis et felix faustaque fit ac ad multos annos peruret et ad summam usque beatitudinem ac felicitatem perducat, annuente Domino Nostro Iesu Cristo ac beato Petro, apostolorum principe, necnon beato Symone innocente nostro, cuius causae patrocinium ac defensionem Vestram Paternitatem Reverendissimam pro Deo et iustitia suscipere dignetur et non dubitet quin apud Deum haec omnia potens sit, suis meritis et intercessionibus obtinere.

Nec plura. Commendo me et hanc causam Vestre Reverendissime Paternitati, quam Dominus Noster Iesus Cristus et beatus Symon ad pristinam et longevam sanitatem restituere atque eidem conservare dignetur. Et parcat mihi de excessu mensurae epistularum, quia ex sincera et ardentissima caritate et zelo pietatis ac devotionis, quem adhuc innocentem et cuius causam gero [......] manum et calamum sic extendit. |

Bene valeat Reverendissima Paternitas Vestra.

Datum Tridenti in castro nostro Boniconsilii, kalendas februarii MCCCCLXXVIII.

Eiusdem Vestre Reverendissime Paternitatis devotus ac promptissimus servitor Iohannes, Dei et Apostolice Sedis gratia antistes Tridentinus.