February 20, 1478

Approvino degli Approvini to Johannes Hinderbach

Original: Archivio di Stato di Trento, Archivio Principesco-vescovile, Sezione latina, capsa 69, n. 113, cc 1r-2v. Double paper sheet autograph of Approvino degli Approvini with sealing wax seal.

Reverendissime Pater et Domine colendissime, post mei devotam commendationem cum felicitate premissam, et cetera.

Per doctorem Ioannem Cone reddita fuerunt michi littere Paternitatis Vestre. Agam circa factum suum quod debeo et spero unum bonum medium reperiisse per viam prothonotarii brixiensis, qui cum cardinali Montisferati multa potest et valet et intuitu Paternitatis Vestre Reverendissime libenter cohoperabitur in ista causa. Dictus doctor facit aliqua fundamenta que ei non suffragantur. Scit Dominatio Vestra quod in curia est lux iustitie et fons, tamen bene spero res suas succedere.

Ad factum illorum quinquaginta ducatorum hodie Abraham dixit michi fratrem suum recepisse; mutuavi ab ipso hucusque circa ducatos centum computato pre anno dato domino Sambiensi. Sex canis pro necessitate mei receptis, ita quod provideat Paternitas Vestra Reverendissima ut per totum mensem presentem habeat ducatos triginta et residuum per totum mensem martii amplius michi non mutuabit unum quatrinum nisi peccunie ibi deposite fuerunt. Ita quod provideat modo in futurum, ut possim me ad iter parare. Iudeus magnas facit praticas, continue vigilat. Bulla nostra est in manibus reverendissimi domini cardinalis Montis Regalis. In primo concistorio presentebitur michi et nisi fuisset et esset infirmitas sanctissimi domini nostri ipsam habuissem.

Fui cum predicto cardinali, qui seriose commissit michi ut Paternitati Vestre Reverendissime scribere deberem qualiter multum displicuerat sanctissimo domino nostro et colegio cardinalium quod episcopus Vintimilensis depingeretur et teneretur in tabernis et alibi et quod etiam invective contra ipsum facte fuissent et quod omnino Paternitas Vestra Reverendissima deberet providere ubi habet iurisdictionem quod predicta deponantur, aliter fiat una alia provisio et quod hoc non erit tantum verecunda ipsius quam Sedis Apostolice, quamvis parum exhibuerit illi honorem, ita quod provideat et etiam scribat excusationem. Realiter feci pro Paternitate Vesta Reverendissima; satis remansit contentus.

Et non potui me abstinere quin non dicerem inter alia Paternitati Reverendissime verum est obaedientiam Sedis Apostolice nuntii venerari debent sed dominus episcopus Vintimilensis longe peiora mereretur profecto pax exhibuit honorem Sedi Apostolice. Tunc dixit: «Quid scis, quid fiet in futurum?» Tunc respondi: «Dabitur ei penitencia una cum una causa unius vulpis». Fuit ausus intellecta conclusione et determinatione facta per sanctissimum dominum nostrum et collegium cardinalium supplicare sanctissimum dominum nostrum quod intellexerat de conclusione | in causa nostra, et quod nunquam auditus fuerit, et si fuisset auditus talis non fuisset facta relatio et conclusio, et sic sanctissimus dominus noster comissit reverendissimis dominis deputatis ut ipsum audirent. Statim hoc intellecto visitavi omnes reverendissimos dominos deputatos et fui coram ipsis plurimum conquestus, quod deberem ita vexari et duci in longum et Vintimilensis episcopus non fuerit auditus tanquam nuntius apostolicus sed tanquam iudeorum procurator et solicitator ut paternitatibus suis expresse patebat, et si pur audiri debebat supplicabam etiam quod audiret coram ipsis, ipso presente, quod vellem sibi talia hostendere et probare ac me ad penam talionis scribere quod mereretur puniri, nam et ad perpetuas carceres condempnari. Hostendi articulos quos volebam probare, omnes reverendissimi domini deputati policiti fuerunt me votare, si opus foret. Et ita solicitavi quod votaretur.

Die XIII presentis, reverendissimi domini deputati ad domum reverendissimi domini Aretini vocati fuerunt una cum aliis archiepiscopis et auditoribus. Fuit ibi episcopus Vintimilensis auditus per unam oram et bene ei responsum et omnes deffectus et excessus in faciem hostensi, quos negare non potuit, et forsan quod noster Pavinus ipsos non reperierat. Remansit confusus, spretus et totaliter verecundatus. Steterunt a XX ora usque ad secundam oram noctis; voluit se excusare quod nunquam viderat processum et fuerat infirmus et dimitebat honus assesori suo. In sum<m>a fuit expeditus ut merebat.

Dominus Pavinus meretur unam coronam. Et ut melius declararentur erores sui et excessus die in presentis reverendissimus dominus cardinalis iterum voluit vocare ad domum suam illos archiepiscopos et auditores et similiter episcopum Vintimilensem ac iudeum. Iterum audiverunt ipsum; si prius expeditus, magis vituperatus fuit. Steterunt usque ad unam oram noctis ad laudem Dei finis inponitus est, et bulla expedita. A cardinali non habui de bulla, sed ab uno singulari amico meo intellexi qui ipsam in manibus habuit. Me nolerunt audire, quia timuerunt ne ad manus deveniremus tamen articuli mei ei fuerunt lecti. Habita bulla statim copiam dirigam spero per doctorem Lodovicum de Fransirdia , qui infra dies octo hinc recedet. Dominus Patracensis dignissime se habuit, et omnes vere, sed unus plusquam alter, sed Pavinus palmam portavit et Bellencinus.

Hodie dominus Dominicus visitat cardinales. Ipsum socio ob reverentiam Reverendissime Dominationi Vestre. | Congratulatus fui ex parte Paternitatis Vestre Reverendissime de promotione sua, ex quo ita Deo placuerat. Supplicans paternitati sue ut in ea prothectione in qua erat Paternitas Vestra cum bona memoria fratris sui et etiam cum paternitate sua que semper personam Paternitatis Vestre et cause beati Symonis favorabilis fuit, personam et honorem Paternitatis Vestre suscipere digneretur. Tunc gravose respondit quod numquam valebit prout frater suus et ipse preteritis temporibus fecerunt, et alia dixit michi vestre, ex quo Paternitas Vestra Reverendissima non habet causam saltim unum ziphum pulchrum, non minus magni valoris mitteret sibi prosum rebus contingentibus.

Legi litteras miraculi domini Mantuani placuit audire; placuit etiam de fama fratris sui. Laudabile erit quod fient obsequie per Paternitatem Vestra Reverendissimamm et quod statim devervat ad aures sanctissimi domini nostri ipsius reverendissimus dominus Mantuanus in primo concistorio vult sanctissimo domino nostro et cardinalibus hoc miraculum manifestare.

Nullum facio dubium quod quando Paternitas Vestra vellet expensam facere quod de facilli canonizaretur. Provideat Paternitas Vestra Reverendissima quod bancharii sint contenti; quotidie minantur procedere et facere publicare. Similiter dominus Melchior rogat quod debitum suum habeat indignus est; domum emit.

Nova alia hic non habemus, nisi quod dominus de Pavinis voluit allegationes factas in causa nostra pro coroboratione processus nostri et contra processus iudeorum et Vintimilensis quod imprimere facerem et unicumque cardinali, episcopo, orationibus prelatis et aliis presentem unam copiam ad eternam rei memoriam Reverendissime Dominationis Vestre. Multas alias fecit quod illas missas in principio hoc negare sibi non potui, et cum consilio reverendissimi domini Sancti Marci et aliorum fautorum inprimere feci et magister Vitus impressor, quem Paternitas Vestra cognovit, impressit; nundum complecta sunt. Erit expensa triginta florenorum de camera. Reverendissimus Sancti Marci vult habere illum processum in carta membrana et omnes allegationes factas et productas in causa nostra et alia deducta, ex quo processus in carta membrana est et residuum in carta membrana faciam scribere et digne ligare et faciam fieri aliquid dignum pro memoria dominationis sue et Vestre per Platinam, et cum armis paternitatis sue et Paternitatis Vestre, et illum processum vult habere pro futuris contingentibus. Similes expense non debent esse moleste Paternitati Vestre, quia gloria erit penes mundum et meritum penes Deum. Nunc immortalem gloriam et honorem | consecuta est, quando sciret cum quanta maturitate et prudentia voluerunt examinare, videri, intelligere et cognoscere Paternitas Vestra Reverendissima admiraremur.

Nollem profecto pro parte mea quod duobus millibus quod honore Paternitatis Vestre Reveredissime.

Laus semper Deo. Vintimilensis episcopus nunc facit excusationem cum domino Antonio de Capitibusliste, et vult inpingere sibi, sed magis detegit verecundiam suam ab omnibus prelatis profecto spretus est. Nundum intellexi Paternitatem Vestram Reverendissimam nova habuisse de conclusione facta tardi estis in scribendo. Provideat Paternitas Vestra Reverendissima providendis ut cum honore stare valemus penes fautores nostros. Alia in presenti non occurrent. Omnes amici se Paternitati Vestre Reverendissime commendant, quam Deus in felici statu longo tempore conservet.

Ex Urbe, die 20 februarii 1478. Secreta que scribo omnibus non sunt communicanda.

Vestre Reverendissime Paternitatis fidelis servulus Aprovinus orator, cum victoria.

Post scriptum

Sit constans in adversitatibus, victoria obtinebit in despectum malorum.