May 19, 1475

Gregor Platner to Johannes Hinderbach

Original: Archivio di Stato di Trento, Archivio Principesco-vescovile, Sezione latina, capsa 69, n. 14, cc 1r-1v. Paper sheet in decent condition, despite occasional faded ink and mold stains, autograph of Gregor Platner.

Reverendissime Pater ac Domine gratiosissime, post mei humilem ac devotissimam commendationem ac obsequia paratissima.

Licet nunc ante octo dies hic venerimus et audientiam die lune [..........] tam occasione iudeorum et bonorum eorum quam eciam timoris qui a partibus Italie, Tridenti et territorio eius minatus est per Bartolomeum de Bergamo congregationem quam etiam suspensionem ducis Mediolanensis, necnon de antiquis differenciis que diu fuerunt inter predictos illustrissimum ducem et Vestram Dominationem Reverendissiman, maxime inter flemmenses et homines de <Nova>theotonica, Bonmartini et Zentilini alibi ac ex parte Bonisonte ut iuxta petitiones regine Scocie, civium Tridenti et suorum partium ac ipsius saltem restituentur libertati cum secum per eos prestandam, nullum tamen hucusque responsum potuimus habere, tum propter absenciam domini ducis, qui nunc in Umbst commoratur et certi consiliarii huc de causa ad eum missi nundum sunt reversi, tam quia famatur quod propter oratorem venetorum dux se absentet ut diutinus eum hic detineat ad videndum et intelligendum si veneti aliquid facere intendant ad Bartolocium eorum nomine – qui tamen orator raro hic est, sed in absentia domini ducis frequenter se in Hall detinuit et minieram salis et alia videre nititur.

Et pridie, ut hic fertur, certi inimici sui et domini venetorum omnia ornamenta equorum coreaminamque tam sterparum quam [.......] inciderunt et deturparunt, ita quod omnia cogitur facere fere de novo, licet factor huius rei ignoretur. Nihilque usque hodie in causa nostra factum est, et ita stamus in suspenso et hesterna die venerunt quamplures iudei de Padua una cum doctore de Tervisio, eorundem procuratore et, ut audio, nihil aliud tam crebre conqueruntur, nisi quod per minima atrocia tormenta coacti sint iudei Tridenti talem delictum se commissise confitere; nescimusque si eisdem una nobiscum dabitur audientiam et priori die, antequam iudei venerent. Venit Inspruckam ipse Scheyt qui, licet ut nobis dictum est, fateatur se propter puerum innocentem punitum et esse eius suffragio liberatum et vistam oculi unius restitutum, tamen propter paupertatem recepit pecunias a iudeis neque habuit graciam illam in Ponte Eni ut invenieretur tota civitate hic hospicium in quo teneretur neque etiam dum in nocte ad subire bona in unam domum venit, potuit obtinere quod hospes eum colligeret sed omnes famuli rectores lignaminum adversus eum frexerunt et generali voto a domo expulerunt ac hospiti indduxerunt ne eum tenere presumat.

Sicque ipsa die iovis Insprucka exire coactus est et versus principem iter suum direxit et tamen si aliquid sinistre dicere vellet, tamen intererunt dominus episcopus Constantiensis unacum domino Gaspare de Sporo fratre domini capitanei Tridentini et domino Cristoffero Gerser, qui hodie etiam ad principem iter arripuerunt, qui satis bene de re iudeorum sunt informati, qui dominum principem unacum domino abate Montis Sancti Georgii, qui similiter illic est, clare inserviare peterunt. Ipse enim dominus Constantiensis pridie ab Urbe habuit bullas sua et vadit ad recuperandum possessionem. Optatus Deus det sibi pro voto suo prosperum successum.

Sicque istis octo diebus et ultra stetimus nihil expectando nisi quod hodie solus non a domino Waltasare de Liechtenstein, qui interea videtur multum integer et Dominationi Vestre Reverendissime multum favorabilis plusquam aliquis alius ex consiliariis domini ducis, presertim quia non vult aliquid habere neque cupit a iudeis, licet sepius oblatus sit ei certus numerus seu quantitas pecuniarum. Nemoque tamen patrocinium videtur pro iudeis sic offerre et [....].

Nam tamen credo quod uno sibi cordi sit. Videtur enim impugnare quare admittatur pulsus pro scribendis et videndis miraculis neque admitti debet. Concursum habuimus sequenter et in tam magna copia venientium, miraculaque rediendo habetur non tamen audio eundem plura dicere vel coram nobis et forte more suo loquitur cupiens scire qualiter omnia fiant et qua de causa cui nedum ego, scilicet etiam dominus Calapinus et dominus Odericus plurimas et, ut reor, sufficientes rationes reddiderunt, ita quod de aliquibus dicit sibi rationes esse datas. De aliis dubitat testis, set suspicantur ipsi domini doctores quod sit salariatus per iudeos. Utrum sit, ignoro.

Ipseque dominus Waltasar, inter alia, ostendit tum litteras certarum decimarum, tam circa Madrucium quam Rezani et in Randena que avus suus habuit et recipuit in foedum a quondam domino Georgio de Liechtensteins episcopo Tridentino et que se extendunt usque ad vigintiquatuor vel 27 staias bladorum et vini vel circa.

Et voluit ut a domino Calapino inquirem si sciret quis eiusdem decimas nunc detineret, licet petit ut Dominatio Vestra Reverendissima commoneret qui habuerunt easdem decimas velit tanquam bonus dominus foedi facere diligentiam ut posset ipse et [.......] eius easdem consequi. Cui ego, nomine Dominationis Vestre Reverendissime, dixi ut illum sit ei dubium quecumque Dominatio Vestra Reverendissima possit facere habere nisi alii ostenderunt iustum titulum vel vendicionem vel similia. Quidam tamen dominus Calapinus et Odericus quod dominus comes Archi partem habuerat et partem ista de Lodrono qualiter ante devoverat ad manus et quod agerat. Dixitque mihi idem dominus Waltasar constat quod ut nulli nisi Dominationi Vestre Reverendissime pavidam quod dictas litteras cum sigilo appendente que dominus Georgius episcopo de Liechtenstein habuit a [.......] et [..........] plura registra ac litteras plurimas sigillatas et tot [........] et vera artem tendentem spectantem que etiam magna capsa capere non posset et quod per medium eius Dominatio Vestra Reverendissima consequi posset si faciet diligentiam. Dicit etiam quod litteras suas prefatas vide<n>tur registratas in registris ducis [.......].

In diebus libenter cooperare velit, ut Eiusdem Dominatio Vestra Reverendissima et optatam <rem> habeat ut saltem etiam Dominatio Vestra Reverendissima habeat eum recommissum. Deinde dixit qualiter tunc restamus. Iterum hic fuit et impetravit literas contra Rolandum de Sporo quod non potuit ab eo hucusque consequi iusticiam, licet Dominatio Vestra Reverendissima semper benigne et gratiose satis [................] administrari. Super qua re satis dixi excusatum ipsum. Tamen unum dixit in quo avisare debet Dominatio Vestra Reverendissima, quia accusavit [.......] Dominationis Vestre Reverendissime, quod extulerunt seu buscaverunt quedam lignamina spectantem ad [.......] que spectant domino principi in quantum ita essent date Dominationi Vestre videre me subditum ita [............] quod fiet vel attemptaretur concordia, ne aliqua displicentia contra [........] Dominationem Vestram Reverendissimam exoriri ob hoc contigat. | Locutus sum iterum de rebus nostris cum ipso domino Waltasare et, ut michi dicit, dominus dux reddit se difficilem quo ad bona, quia omnino vult, quod ipse tanquam [.......] possit se intromittere de eisdem bonis, et heri venerunt scripta imperatoris que, ut michi dicit, videntur sonare ut ipse dominus dux se mantenere debeat in iuribus et libertatibus suis pro conservando se et dominium Austrie in iuribus suis. Nemo vult contrarium audere seu conducere, tamen in uno peto quamprimum certificatum si dominus dux vellet contrarre tanquam advocatus ecclesie cum Dominatione Vestra Reverendissima et ordinaret unacum Dominatione Vestra Reverendissima ut eius bona ad eum usum deputarentur [.......] Dominatio Vestra Reverendissima nobis in recessu nostro dixit si esset annuendum et concedendum, quia nihil ibi reperiretur dux fecisset, nisi quid huiusmodi fient de consensu suo.

Nescio tamen si res adhuc devenit, licet Dominatio Vestra michi dixit quod occultissime et nemini referendum quod istud esset medium quod ipse intenderet dicere si haberent sequelam, quia nescit melius pro bono pacis.

Ex audito multum habet tamen quia etiam ipse dominus noster et alii plures consules volunt quod iudei in medietate superstiti restare, et si aliquid contra eosdem fieret, Dominatio Vestra Reverendissima citabitur prout dicitur quod fiscalis imperii sit super hoc avisatum ut habeat super hoc oculum.

Preterea, ultra mendacia sunt confecta que hic pro veris recitantur, neque a cordibus aliquorum facile excrepare poterunt, videlicet quod aliqui doctores et cives habuerunt displicentiam michi dicit processu habito per dominum capitaneum et potestatem, licet quantum potui eundem dominum capitaneum excusaveram tam apud consules quam apud dominum Casparem, quod non aliter vel licite et apte processit et plus perpercitur iudeis quam deberent et nescio quis fuerit qui huius magna mendacia confixit et quod fuerunt adeo tormentati quod metu tormentorum de se sunt confessi que numquam perfecerit et similia, quibus tamen eundem ebree fuit reversum quid se debeat Dominatio Vestra Reverendissima in singulis aviset.

Dominus prepositus frater Vestre Reverendissime Dominationis nunc hic stat et non habet expensas, neque dum de capitulo aliquid ei dederunt et si diu hic stare debebit deficiet in expensis ad [........] voluit reddere, sed nolui eundem dimittere, quia esset scandalum quod deberet esse absens quando dominus dux hic constituetur, qui crastina die dicitur debere venire et potius volui de pecuniis Dominationis Vestre Reverendissime pro eo satisfacere quam dimittere, quia etiam iudei sunt in magno numero hic, ut omnia cum honore perficiantur.

Dominatio Vestra Reverendissima loquitur illis de capitulo si visum fuerit ut cum uno dereliquunt in expensis. Credidit enim quod in quattuor diebus haberet finem. Retinui Laurencium hic usque ad responsionem nobis faciendam, quem tandem mittam ut citius revertere, si opus erit, possit. Inter alia dixit dominus Waltasar nova quod heri nec nuncius domini ducis in VII diebus usque ad Umbst qui dixit et litteras tulit continentes quod imperator Coloniam exivit bene a vertice usque ad plantas pedum armatus cum cambuca in manu sua cum XXXII milibus pugnatorum bene armatorum et se ponere vult, vel nunc posuit, prope partem fluminis ad latus ducis Burgundie et facit unum campum cum currubus et rex Francie misit ei ob viam III milia ad certificandum [............] quod in propria persona rex Francie cum magno exercitu sit in itinere veniendi ei in auxilium, et quod eadem die misit nuncium eisdem in Nissa qui fecerit domino imperatori ambasiatam ut omnia deliberare faciat neque festinet aliquid facere inconsulte propter eius  quia bene possit dictus tenere civitatem, quia intendit impedire eos ac ut dictum dux Burgundie non possit habere victualia.

Alia non occorrunt, nisi quod me Reverendissime Vestre Dominationi commendem atque dominus Calapinus, Odericus ac dominus prepositus plurimum Reverendissime Dominationi Vestre se commissos faciunt.

Ex Inspruka, die veneris decimanona maii 1475.

Per Gregorium Eiusdem Vestre Reverendissime Dominationis famulum minimum.