July 23, 1476

Johannes Hinderbach to Marco Barbo

Copy: Archivio di Stato di Trento, Archivio Principesco-vescovile, Sezione latina, capsa 69, n. 72, cc 1r-2v. Paper quire in good conditions copied by the episcopal secretary Giovanni Verber.

Reverendissime in Christo Pater et Domine, post devotam mei commendationem et debitam obedientiam.

Recepi hiis diebus litteras Reverendissime Paternitatis Vestre, quibus scribit de vacaccione decanatus in Ecclesia nostra per mortem quondam Steffani de Approbinis, necnon certe ecclesie parochialis nostre diocesis, quam idem Steffanus pariter obtinebat ac provisione de eisdem reverendo patri et domino episcopo Lunensi, reverendissimi domini cardinalis Bononiensis et quondam sancte memorie domini Nicolai pape nepoti per sanctissimum dominum nostrum papam factam, requirit et hortatur me ut in assignanda possessione decanatus ac ecclesie suprascripte cum primum littere apostolice super provisione huismodi apparverunt ad complacentiam Reverendissime Paternitatis Vestre ac etiam suprascripti reverendissimi domini cardinalis Bononiensis, et cetera, eidem adiutor sim et fautor ac providere ne interim aliquid circa hanc rem innovetur.

Qua in re, plurimum indoluimus de morte prefati Stephani, fratris Approbini nostri, qui nuper in causa illa contra iudeos una cum aliis nuntiis nostris, sicut ex litteris nostris ac relatione multorum curialium et eorum qui de curia venerunt a re ipsa et opere intelleximus magnam in solicitando ac informando reverendissimos dominos commissarios deputatos diligentiam foecit, quem multis, ut accepimus, debitis et ere alieno oneratum dereliquit. Nihilominus postquam, Deo sic placuit, equo animo ferendum est et casibus humanis asscribendum.

Deinde, quantum ad [.....] provisionis facte de dictis decanatu et ecclesia prefato reverendissimo patri et domino episcopo Lunensi, non est meum arguere provisiones sanctissimi domini nostri, neque illi contradicere aut me opponere, qui semper in cunctis rebus debitam fidelitatem et obedientiam quo apostolico culmini teneor et asstrictus sum, ante oculos habeo, sicuti merito facio.

Attamen, Reverendissime Pater, consideratis conditionibus Ecclesie nostre et huiusmodi officii decanatus, que est prima dignitas in eadem, et ad quam prelaturam spectat post me principalis cura et superintendentia et dispositio divinorum officiorum in choro et Ecclesia nostra, in qua a septem vel octo annis circa nullus decanus resedit aut officio suo prefuit, sicut nec in prepositura vel archidiaconatu que omnes dignitates retinentur in romana curia, adeo quod Ecclesia nostra quodammodo est huiusmodi prelationis officiis et personis necessariis destituta ac viduata, qui nobis in rebus ecclesie que plerumque maxime et ponderose existunt, assistere deberent et consiliis et auxiliis adiuvare.

Preterea, sunt sex vel septem prebende maiores et meliores, quorum fructus omnis vadunt ad romanam Curiam, et canonici presentes qui die noctuque ecclesie deserviunt minores prebendas habent et soli quottidianis fructibus et distributionibus gaudere deberent. In quibus etiam, contra et omnem conscientiam et iuris debitam, ymmo contra universalem consuetudinem omnium ecclesiarum, aliquibus curialibus et presertim huic iam defuncto privilegium concessum et servatur de participatione eorundem in absentia, necnon statuto de optionibus prebendarum de minori ad maiorem quod a cauto tempore, cuius contrarii memoria non existit in hac nostra, sicut in omnibus aliis ecclesiis, tam cathedralibus quam collegiatis locum habunt in favorem quondam domini fantim  auditoris derogatum extitit.

Ex quo, magna in Ecclesia nostra diversitate et mutatio secuta est, et capitulum nostrum in plusquam mille quingentis ducatis ex litibus in romana Curia super hoc agitatis dampnificatum, adeo quod nisi hoc et | alia singulari pietatis oculo a sanctissimo domino nostro papa, ad quem spectat omnium ecclesiarum indempnitatibus providere perspiciatur corpus ecclesie et status illius ad nihilum redigitur et cultus divinus maxime diminuetur et pauci canonici in eadem residere presentialiter et eidem deservire poterunt.

Sed quorsum  hec, Reverendissime Pater, non quod manus sanctissimi domini nostri claudere aut eius voluntati me opponere velim aut possim, sed tantum cupio hoc unum [......], ut sua sanctitas et vos reverendissimi domini cardinales, qui columpne Ecclesie Universalis estis, in huiusmodi provisionibus aliam et meliorem considerationem ad necessitatem et utilitatem inferiorum ecclesiarum haberetis, ne in huiusmodi provisionibus prelaturarum dare personas egregias et ydoneas et ecclesiis utiles et necessarias qui huiusmodi dignitatibus et officiis suis intenderent ac eisdem personaliter incumberent et non tantum ad introitus et redditus respectum sed luceque animarum et bonum regimen ecclesiarum ab hiis, presertim quibus huiusmodi provisiones fiunt, haberetur. Sed liberius fortasse quam mihi liceat hactenur loqutus sum.

Verum ad hoc me impellat magna et summa Ecclesie mee necessitas, non quod personam illius reverendi patris et domini episcopi in hoc contempnere aut sugillare velim aut reverendissimo domino cardinali Bononiensi obsistere quem, pro felici memoria quondam pape Nicolai germani sui qui primus inter omnes romanos pontifices et cathedre Petri presidentes me ad beneficia ecclesiastica promovit, pro debita gratitudine colo, amo et revereor, sicut debeo.

Sed considero quod idem reverendus pater, utpote ecclesie sue ac romane Curie alligatus nusquam ad personalem residentiam ac moram in hac nostra Ecclesia faciendam se accomodare poterit, et ita locus et onus eiusdem dignitatis minus quam hactenus provisa erunt, quod est maximum huius ecclesie detrimentum et quodammodo diminucionis cultus divini causa et occasio et iusto quidem desiderio et cure mee contrarium. Non quod prefato reverendo patri de omni honore dignitate et emolumento non faveam, sed quod ex hoc ecclesiam nostram maxime a suo statu certitudinis dilabi ac negligi conspiciam, preterea quod id quodammodo difforme ac ridiculum et monstruosum in Ecclesia Dei foret, in una et eadem ecclesia duos esse episcopos et unum sub altero constitui, quamvis fortasse beneficium mihi et Ecclesie mee foret talem ac tantum bene prelatum sibi autem et Ecclesie sue quodammodo verecundum. Neque est sicut idem reverendus pater aut reverendissimus dominus cardinalis Bononiensis fortasse credant adeo pingue ac fructuosum beneficium istud cum revera non sit illius utilitatis et fructus sicut putat sua paternitas. Neque habeat per se idem decanatus absque prebendam, que separata est, et eidem in nulla parte annexa, nisi mediam partem certarum distributionum que dividuntur dumtaxat inter partes et actu residentes reliquum parum aut nihil in fixis redditibus habere dignoscatur preter domum residentie et unam decimam parvulam aut mediam, que non fructificat annuatim ultra valorem octo et decem florenorum; id verissime sciat Vestra Paternitas.

Ecclesia vero parrochialis, quam idem defunctus tenuit, quamvis illam contenderet esse unitam et annexam decanatui, utpote quam quondam predecessor meus ex levibus et in iure minime fundatis causis fecit favore unius hinc decani, qui erat eius vicarius et cancellarius, cuius nutu | regebatur, demembratur quadam parva et exili ecclesiola eidem decanatui unita et annexa, in cuius vicem suprascriptam ecclesiam eidem decanatui incorporavit, ut duas simul parocchiales ecclesias alios dispensacione apostolica posset obtinere, que tamen ecclesia prima post ecclesiam nostram kathedralem, non quidem in redditibus aut fructibus suis, cum sint multe maiores et opulentiores, sed pro dignitate martirii ac passionis beati Vigilii episcopi et patroni ecclesie nostre, qui in eodem loco passus est et pro fide gloriose occumbuit, in qua olim collegium quoddam plurimorum clericorum erat, sed nunc ad inopiam devenit propter lites et tirannidem aliquorum nobilium et aliorum, decimas et redditus eiusdem sibi usurpatum adeo ut vix summam triginta vel quadraginta florenorum se extendant, cui tam unioni semper me jopposui et quotiens temporibus meis vacavit illam nostre ordinatio plerisque contuli, qui cum dicto Steffano in lite fuerunt, inter quos lis ipsa adhuc indecisa in romana Curia pendet, indignum existimans talem ac tam venerandam ecclesiam in servitutem et ad nihilum redigi, que magis exaltari et adaugeri ac ab huiusmodi servitute liberari mereretur propter reverentiam et honorem passionis et loci martirii suprascripti presulis atque patroni nostri.

Que omnia Vestra Reverendissima Paternitas apud se librare atque pro sua singulari gravitate et prudentia tanquam metropolitanus noster ponderare velit et existimare ac ea ad prefatum reverendissimum dominum cardinalem Bononiensem, tamquam optimum atque humanissimum patrem et dominum dictumque episcopum episcopum Lunensem eius nepotem bono modo deducere ac specialiter precavere ne huius rei occasionem indignationem imperialis maiestatis ac etiam illustrissimi domini ducis incurram, eosdemque pro sua prudentia suprascriptis omnibus communibus motivis et causis inducere ac eis persuadere, ut huiusmodi sue provisioni in favorem alicuius egregii et boni viri qui utrumque [................] eidem decanatui et pro honore Dei et utilitate ac necessitate ecclesie incumbere et eidem personaliter, sicut par et dignum est deservare, recepta aliqua honesta et condigna pensione secundum qualitatem et quantitatem redditum et fructum eiusdem aut dare eidem aliud beneficium curatum vel non curatum, unde huiusmodi utilitas eidem resultet et haberi possit, in quo suam paternitatem ex corde et animo libenter iuvabimus et consulemus id quod melius et utilius erit pro sua paternitate.

Quod si, uti spero, prefatis reverendissimo domino cardinali ac episcopo [......] fuerit et acceptum mittat aliquem ex suis cum pleno mandato et reperiemus aliquem bonum virum de gremio Ecclesie nostre doctum, devotum et actu in sacerdote et exercitio et experientia divinorum constitutum, qui huiusmodi decanatui inserviat et se ad pensionem huius honestam et quam redditus cuiusdem decanatus congrue suscipere poterunt obliget et asstringat et per Sedem Apostolicam illam sibi reservari faciat prout in similibus solitum est fieri et consuetum et erit res digna et utilis pro Ecclesia ac Deo grata et accepta, ex qua cultus divinus augebitur et Ecclesie debito obsequi et prelato ac ministro non fraudabitur.

Cogitavi de magistro Vincentio nostro, qui inter ceteros esset bonus atque optimus et obsequio divino deditisimus, quamquam ipse de hoc nihil sciat, et in presentiarum absens sit hoc confidenter ac confidentissime scribere Vestre Reverendissime Paternitati tanquam peculiari domino patrono tutori ac defensori ac metropolitane Ecclesie nostre, ad quem | spectat illius comoda prospicere et eius indempnitati consulere ac permittere quemadmodum de eadem Reverendissima Paternitate Vestra unice spero ac confido et me certissime reddo, cui me et Ecclesiam meam summopere et devotissime commendo.

Que foeliciter in Domino valeat.

Datum die veneris XXVII iulii 1476.