January 12, 1477

Wilhelm Rottaler and Approvino degli Approvini to Johannes Hinderbach

Original: Archivio di Stato di Trento, Archivio Principesco-vescovile, Sezione latina, capsa 69, n. 62, cc 1r-1v. Single paper sheet in good conditions autograph of Wilhelm Rottaler with a few ink stains and sealing wax seal.

Reverendissime in Christo Pater ac Domine, Domine gratiosissime, post mei humilem commendationem, et cetera.

De statu cause nostre et que dietim nobis circa illam occorrunt brevibus Paternitas Vestra innotescere volui. Scripsi in superioribus meis de surrogatione domini Papiensis in locum bone memorie quondam domini Ravennatensis, quem unacum advocato nostro accessimus litteras Paternitatis Vestre Reverendissime ac informationes circa dictam causam necessarias. Presentavimus cum recommendatione Paternitatis Vestre ac huius pie cause, qui plurimum quesivit de valitudine Paternitatis Vestre Reverendissime, excusando se quod illibenter acceptasset huiusmodi. Omnis tamen observantiam fidei catholice ac contemplacionem Paternitatis Vestre illum susceperit, etenimque operam quantum in eo est impendere velit pro expeditione, solum ut aput illos reverendissimos dominos deputatos, et specialiter dominum Sancte Crucis staremus. Dominus advocatus etiam brevem discorsum fecit, potissime de illis que occulate Tridenti vidit, et cetera.

Ceterum, Reverendissime Pater, fuimus die veneris predicta cum domino Castellano, scilicet Christoforo de Rovere, archiepiscopo Tarantasensi, nepote sanctissimi domini nostri, quia avisati fuimus per amicum illum, qui alias singulas avisationes fecerat de Heisellino, qualiter Vintimilensis paucis preteritis diebus secum fuerat et iterato alloqui cupiebat. Qui, Reverendissime Pater, humaniter et benigne nos suscepit et fere per horam nobiscum conversatus fuit et singuli diligenter percunctabatur, quia precedenter informationem primi processus habuerat, cui et informationes ac summarii reliquorum dedimus. Qui nobis inter cetera retulit, quod parum posset, nisi quando cum sanctissimo domino nostro esset et sermo intercidetur, de huiusmodi rebus quod ipso tunc vellet facere debitum suum quemadmodum precedenter fecerit; nec velle ut consideretur et de pluribus nos avisavit, scilicet qualiter fuerit in die Epiphanie in prandio cum sanctissimo domino nostro, unacum domino de Monte Mirabili et sermo interciderat de re ista nostra tridentina, et domino de Monte Mirabili plura locutus fuisset in favorem nostrum, tandem sanctissimus dominus noster dixerit velle omnino ut causa expediatur.

Dixit etiam qauliter Vintimilensis fuerat cum sua paternitate atque instetit ut Hensellinum tenetur sibi bona custodia, quia multum necessarium esset ut adhuc examinaretur. Cui respondisset verum esset quod ante longa tempora sibi presentatus fuisset quidam pauper tamquam ad carceres sanctissimi domini nostri; nullam tamen specialem commissionem habuisset de eo retinendo et custodiendo, quare non multum de eo curasset neque sciret utrum adhuc pre manibus esset vel ne. Et ipse Vintimilensis replicasset: «O monsenior, est multum necessarius; et totum fundamentum cause in eo existit, quare…», et cetera. Ad que replicasset: «Domine episcope, pauper ille pre manibus est, nec ita sum puer ut sic facile dimittam. Equidem, licet satis examinatus fuerat, nec amplius erit in manibus vestris aut torquebitur, prout creditis bene faceretur stare in pace, et consulem honori vestro, quia non est honor vester sollicitare hanc causam, que est odiosa, nec vestri interest ulterius aliquid facere post relationes factas, et quilibet facile percipere potest, quod sitis premiatus a iudeis et quod considerare melius deberetis, et potissime casu quo omnium adhuc cum summa iustitia faceretis et deduceretis, tamen non decent catholicum prelatum similia deducere que sunt in odium fidei nostre catholice et favorem iudeorum, quare parvum honorem deportabitis». Ad que replicasset quod ea que fecerat, fecerat difendendo honorem suum, et verum esset quod habuisset peccunias a iudeis, quia sanctissimus dominus noster comisisset ut reciperet ab eis expensas et sic recessisset.

Nec amplius ad suam presentiam admittere voluit; commisissetque portenariis ut illum nullo pacto amplius intermitterent. Dixitque quod ipse Vintimilensis ut percipere poterat non haberet amplius refugium aliquid quam ad sororem domini nostri pape, que tamen catholica mulier esset que omnia inter alia sua paternitas secrete nobis dixit de quibus tamen Paternitatem Vestram Reverendissimam avisatam reddere volui.

Ceterum, Reverendissime Pater, hodie recepimus litteras Paternitatis Vestre ac ducales et domini Brixiensis ac provincialium, et cetera, quas si domino Sancti Marci videbitur presentabimus, qui vere est protector ac director cause huius, et nisi sua paternitas esset timerem de periculo. | Tot enim favores sibi acquirunt hebrei cum suis pecuniis et Salomon hebreus, qui se simulabat recesserus, reversus est [..........].

Est prope diem dominus Aretinus, de quo dominus Sancti Marci plurimum contentatur. Noster enim, ut asserit, partizanus existit et est cor domini Sancte Crucis, qui est senior deputatorum. Relatum nobis fuit quod ista septimana futura domini deputati convenire voluerunt, quod domino Sancti Marci non placet, et dicit quod ita statim instare non debemus, sed ipsos dominos deputatos iterum de novo informare, ita ut bene informati conveniant, ne aliqua negligentia fiat, quia pars adversa non, nobis absentibus, dormiverit.

Sua etiam paternitas velit singula oculatim revidere, ita quod in relatione si opus fuerit respondere possit, cui obtemperare volumus. Avisavit enim nos sua paternitas reverendissima qualiter pars adversa per omnes subtilitates vadit, et modo de novo asserunt qualiter Vestra Paternitas bona iudeorum ante sententiam et eorum expeditionem confiscaverit. Interrogando nos si ita esset, quem de singulis avisavimus, qui dixit libenter habere inventarium et eorum dispensationem, non tamen ut propter hoc proprium nuntium mittere deberemus crederet nunc verbis nostris quare Reverendissima Paternitas Vestra mittere facile poterit estimavimus apud expensas cause hic in mille ducatorum, quod dixit bene credere. Potest scribere dominus Ulricus de Brezio in forma prothocolli ista, et cetera, ut Paternitas Vestra Reverendissima melius videbitur.

Scribit Paternitas Vestra Reverendissima in cedula intellexisse de domino cardinali ad Vincula, et cetera, non est verum neque unquam cogitatum fuit, quia indubie intellexissemus, per medium domini Sancti Marci. Fuit enim absens, et cum indignatione quadam et similitate habita cum domino Mediolanensi, recesserat ab Urbe quam dominus noster per dominum Malfetanum accersiri fecit, et heri Urbem intravit, nec huiusmodi provinciam, ut credo, acceptaret, quia dudum, ut intelligo, legatus deputatus est ad Avinionem.

Die mercurii intrarunt Urbem oratores regis Francie ac regis Portugalie; quid petent nescitur. Facimus scribere de novo informationes et summaria de novo porrigenda, quia ut plurimum illa prodiderunt propter mutacionem Curie ita quod diligenter intramus, nec ex parte nostra aliqua negligentia fiet, Deo dante, cetera scribam domino Gregorio ne Reverendissimam Paternitatem Vestram tedio fiam. Que bene valeat, cui nos plurimum ac humiliter commendamus.

Ex Urbe, die XII ianuarii anno et cetera LXXVI.

Vestre Reverendissime Paternitatis humiles ac devoti servitores Wilhelmus Rottaler et Approbinus de Approbinis.